Tàu đánh cá Trung Quốc chuẩn bị rời cảng cá ở tỉnh Chiết Giang để đánh bắt gần quần đảo Senkaku/Điếu Ngư tranh chấp với Nhật Bản. Ảnh: AFP

Trung Quốc là nhà sản xuất và xuất khẩu cá lớn nhất thế giới với khoảng một nửa lượng hải sản được xuất sang các nước đang phát triển. Đây cũng là nhà tiêu thụ hải sản lớn nhất thế giới.

Duncan Ledbetter, giám đốc của một công ty tư vấn ngư nghiệp và tài nguyên thiên nhiên Fish Matter, cho biết ngư dân Trung Quốc đang vươn ra tìm cá khắp thế giới khi môi trường cá gần bờ của nước này bị ô nhiễm và cạn kiệt.

"Có hai vấn đề đang xảy ra. Một là đánh bắt quá mức. Hai là khắp vùng biển phía bắc và nam, từ vùng cận duyên đến mép của thềm lục địa, có vô số vấn đề về ô nhiễm và mất môi trường sống", ông nói.

Lực lượng tàu cá lớn nhất thế giới

Đội tàu cá xa bờ của Trung Quốc đang phát triển thành lực lượng lớn nhất trên thế giới với hơn 2.000 tàu. Một nghiên cứu của Nghị viện châu Âu ước tính rằng từ năm 2000 đến 2011, các ngư dân Trung Quốc thu hoạch được 4,6 triệu tấn cá mỗi năm, phần lớn trong đó đến từ vùng biển Nam Phi, tiếp theo là vùng biển châu Á và một lượng nhỏ hơn là từ Trung, Nam Mỹ và Nam Cực.

Một số nhà quan sát, như Peter Jennings, giám đốc điều hành Viện Chính sách Chiến lược Australia và là cựu quan chức cấp cao Bộ Quốc phòng Australia, cho rằng việc mở rộng ngư trường mang lại cho Trung Quốc cơ hội hiện diện quan trọng trong những khu vực có tầm ý nghĩa chiến lược lâu dài.

"Tôi nghĩ đó là hình thức tiếp cận trung dung không chỉ với nguồn tài nguyên biển Nam Cực mà còn giúp Trung Quốc khai thác nguồn tài nguyên từ lục địa Nam Cực trong tương lai xa", ông Jennings nói.

Tháng trước, một công ty Trung Quốc tuyên bố sẽ mở rộng hoạt động ra Nam Cực để tăng cường đánh bắt các loài nhuyễn thể. Tuyên bố được đưa ra sau khi Trung Quốc khánh thành trung tâm nghiên cứu thứ tư của ở đây, đồng thời đầu tư cho hai tàu phá băng cùng các máy bay và trực thăng có khả năng hoạt động trong vùng băng tuyết ở Nam Cực.

Căng thẳng khu vực

Căng thẳng giữa Trung Quốc với các nước đang gia tăng khi Bắc Kinh tăng cường hiện diện khắp các vùng biển. Tháng trước, Indonesia đã đánh chìmmột tàu Trung Quốc bị cáo buộc đánh bắt trái phép. Theo chính phủ Hàn Quốc, số tàu cá Trung Quốc đi vào lãnh hải nước này tăng lên hàng năm, với hơn 1.000 chiếc đánh bắt trái phép chỉ trong năm 2014.

Các tùa Trung Quốc bị tuần duyên Hàn Quốc truy đuổi vì đánh bắt trái phép trên biển Hoàng Hải hồi năm 2011. Ảnh: Dong-A Ilbo

Tổ chức Hòa bình Xanh cho biết tàu cá Trung Quốc cũng đang khai thác trái phép số lượng lớn ngoài khơi Tây Phi. Ông Rashid Kang, thuộc văn phòng Hòa bình Xanh tại Bắc Kinh, lo ngại rằng với đội tàu đánh cá nước sâu cũ kỹ, Trung Quốc có thể làm tổn hại đến hệ sinh thái của các vùng biển nước ngoài. Luật pháp Trung Quốc cấm các tàu cá lỗi thời nhưng không áp dụng với phạm vi hoạt động ở nước ngoài.

"Họ ban hành luật mới để cấm việc đánh cá bằng lưới rà đáy trong vùng biển Trung Quốc. Tôi nghĩ hình thức này không được bàn đến đối với các tàu Trung Quốc đang đánh bắt ở nước khác", ông Kang nói. "Vì thế tôi cho rằng cần có một tiêu chuẩn kép ở đây".

Một nhóm các nhà khoa học quốc tế gần đây cố gắng ước tính sản lượng đánh bắt xa bờ của tàu Trung Quốc từ năm 2000 đến 2011. Trong một bài viết trên tạp chí Cá và Ngư nghiệp, họ kêu gọi minh bạch hơn về vấn đề này và cho hay sản lượng đánh bắt của các tàu Trung Quốc hầu như không được ghi chép và báo cáo.

Theo nghiên cứu này, sản lượng cá mà Trung Quốc thu hoạch là hơn 4,6 triệu tấn một năm, khác hẳn số liệu 368.000 tấn mà Bắc Kinh báo cáo với Liên Hợp Quốc.

Anh Ngọc (theo VOA